َنگارنده (گان):آرش بیخدا
پیشگفتار
بسیاری از اسلامگرایان پس از بیان جنایات وحشتناکی که پیامبر اسلام انجام داده است به این نکته اشاره میکنند که رفتار پیامبر در فتح مکه نشان میدهد که او فردی بخشنده بوده است و دشمنان دیرینه اش را بخشیده است، و از این راه تلاش میکنند چهره ضد انسان و پلید پیامبر اسلام را انساندوست و بخشنده تصویر کنند. این نوشتار به بررسی این ادعا از لحاظ منطقی و تاریخی میپردازد و تلاش میکند نشان دهد که این استدلال کاملاً پوچ و بی اساس است. برای رسیدن به این هدف ابتدا اندکی در مورد نحوه صحیح قضاوت در مورد یک شخصیت تاریخی توضیح داده خواهد شد و سپس ماجرای فتح مکه و اتفاقاتی که در آن روی داد بررسی خواهند شد.
آدمکش هم هم میتواند گاهی مهربان باشد
شاید تیتر این بخش مقداری عجیب باشد اما مسلم است که یک آدمکش و قاتل نیز میتواند انسان مهربانی باشد. اشکالی که اسلامگرایان در دیدگاه خود نسبت به انسانها دارند این است که انسانها را آنگونه تصور میکنند که گویا انسانها موجوداتی یا مطلقاً خوب و یا مطلقاً بد هستند. از اینرو وقتی پیامبر آنها به آدمکش و غارتگر بودن متهم میشود، گمان میکنند که پیامبرشان باید در هر زمان و هر مکانی اینگونه برخورد کرده باشد و همواره رفتاری ضد انسانی در پیش گرفته باشد تا بتوان وی را آدمکش و غارتگر نامید. اما واقعیت اینگونه نیست.
واقعیت این است که اگر شخصی تنها و تنها یک شخص بیگناه دیگر را به عمد بکشد وی را آدمکش میدانند و وی را محکوم به حبس ابد و یا در برخی کشورها محکوم به اعدام میکنند. آیا یک آدمکش در تمام دوران زندگیش یک آدمکش است؟ یا تنها یک لحظه "آدمکشی" میکند و بخاطر همان یک لحظه تمام ماهیت وی از انسانی عادی به یک "آدمکش" تغییر میکند؟
واقعیت این است که "آدمکشی" آنقدر کار غیر اخلاقی و زشتی است که وقتی کسی اینکار را انجام دهد تمام خوبی ها و بدیها و کارهای دیگر او در مقابل اینکارش بی ارزش و غیر مهم تلقی میشود. یک آدمکش ممکن است به حیوانات خانگی علاقه داشته باشد و هر روز به گلها آب دهد و کودکان را نوازش کند و به فقرا کمک کند، ولی این کار او هرگز با ذات آدمکشی او تناقضی ندارد. اما وقتی شخصی آدمی را بکشد اورا بدون توجه به اینکه گلها را آب میداده و یا کودکان را نوازش میکرده آدمکش مینامند.
آدمکش با اطرافیان خود ممکن است آنگونه که با قربانیانش رفتار کرده است، رفتار نکند. بعنوان مثال هیتلر ممکن است در زندگی شخصی خود فردی بسیار با زوق و هنرمند و دوست داشتنی بوده باشد، و واقعیت هم چنین بوده است هیتلر یک نقاش ماهر بوده است و طرح اولیه ماشین فولوکس (در زبان آلمانی این کلمه به معنی ماشین مردم است.) قورباغه ای متعلق به هیتلر بوده است. هیتلر ممکن است با دوست دختر و یا همسر خود رفتار بسیار مهربانانه ای داشته باشد (که اینگونه نبوده)، ممکن است حرف از آزادی و انسانیت بزند، ممکن است هزاران نفر را به دلیل خیانتی که به او کرده بودند ببخشد. اما هیتلر اگر تنها و تنها یک انسان بیگناه را بکشد، ماهیت او به یک آدمکش تغییر خواهد کرد و باقی خصایص و ویژگیهای او در زندگی شخصی و حتی عمومی اش کمرنگ خواهند شد.
بعد از تغییر ماهیت به آدمکش، دیگر ابداً اهمیتی ندارد که او یک نقاش هنرمند و مهربان بوده باشد یا نه، او یک آدمکش است و همانند یک آدمکش باید با او برخورد کرد. حال اگر شخصی تنها 1 نفر را بکشد و باقی انسانهای روی زمین را نکشد و در حالی که موقعیت کشتن آنها را نیز داشته باشد، از کشتن آنها خود داری کند آیا میتوان این کار وی را سندی علیه آدمکش بودن او دانست؟ تصور کنید شخصی به دلیل کشتن یک انسان در دادگاه حضور بیابد و بگوید من آدم بدی نیستم، چون تنها یکنفر را کشته ام و تمامی سایر انسانهای اطرافم را بخشیده ام، درحالی که آنها مستحق مرگ بوده اند، آیا گمان میکنید یک قاتل با چنین استدلالی بتواند از دادگاه رهایی یابد؟ آیا این استدلال نابخردانه و فریب کارانه نیست؟ در مورد پیامبر اسلام نیز قضیه دقیقاً به همین گونه است، اگر پیامبر اسلام حتی یک شخص بیگناه را نیز کشته باشد، او یک آدمکش است و همین یک عمل او باعث میشود بقیه اعمالش بی اهمیت و یا دستکم، کم اهمیت شمرده شوند، حال آنکه میزان قربانیان بیگناه پیامبر اسلام بسیار بیش از یک نفر است. پیامبر اسلام نه تنها در جنگ های تهاجمی خود باعث قتل هزاران آدم شده است ، بلکه دستور قتل اسرای زیادی را نیز صادر کرده است و همچنین دستور ترور و کشتن مخفیانه دشمنان سیاسی اش را صادر کرده است ، حال اگر چنین شخص آدمکشی 1000 نفر را نیز ببخشد آیا او دیگر آدمکش و موجود پلیدی نیست؟
بنابر این استدلالهایی از این قبیل که اسلامگرایان میکنند کاملا بی معنی است، یک فرد آدمکش اگر برفرض یک میلیون نفر انسان را ببخشد، بازهم یک آدمکش است. بخشیدن یک میلیون نفر کار اخلاقی و مثبتی است اما هرگز کشتن یک نفر را توجیه نمیکند.
مثلاً در برخی موارد دیده شده است که اسلامگرایان پس از شنیدن ماجرای قبیله بنی قریظه میگویند، زنی بود که بر روی سر پیامبر شکمبه شتر را خالی میکرد، روزی این زن مریض شد و پیامبر به عیادت این زن رفت. البته من تابحال هیچگونه سند تاریخی در مورد این قضیه ندیده ام و گمان میکنم این حدیث نیز ساخته دست توانمند دکانداران دینی باشد اما حتی اگر چنین دروغی راست هم باشد بسیار مضحک و از عجایب است که اسلامگرایان این عمل پیامبر را دلیل بر ترحم و انسانیت او میدانند اما کشتن 700 نفر انسان بیگناه توسط این شخص را نشان از بی عدالتی و آدمکشی این مرد نمیدانند.
پرسش این است که آیا کسی میتواند کار زشت "کشتن یک انسان بیگناه" را با کارهای دیگر خود جبران کند؟ قطعاً اینگونه نخواهد بود. اگر شخصی یک انسان بیگناه را بکشد و هزاربار به نابینایان کمک کند تا از خیابان عبور کنند، بازهم او انسان جنایتکار و بدی است. اگر اعمال خوب و بد انسانها را به اعداد مثبت و منفی تقسیم کنیم، کشتن یک انسان قطعاً عدد منفی بی نهایت یا دست کم عددی بسیار بسیار بزرگ خواهد بود. در نکته مقابل بخشیدن آن پیر زن و به ملاقات او رفتن نیز در جای خود عمل خوب و مثبتی است و فرض کنید مثلاً 100 واحد کار خوب است. حال آیا شخصی که یک انسان بیگناه را کشته است میتواند با به ملاقات یک پیر زن دشمن رفتن به انسان خوبی تبدیل شود؟ هرگز!
بنابر این کاملا باید روشن باشد که اساس استدلالی که اسلامگرایان در این مورد میکنند کاملا اشتباه و غلط است، پیامبر اسلام اگر یک انسان بیگناه را کشته باشد و در مقابل تمام دشمنان خود را بخشیده باشد و به ملاقات آنها رفته باشد بازهم یک جنایتکار و آدمکش است. حال آنکه این فرضیات بسیار متفاوت با حقیقت تاریخی است. نه پیامبر اسلام تنها یک نفر بیگناه را کشته است و نه تمام دشمنانش را بخشیده است.
همین نکته اساسی کافی است تا این سفسطه اسلامگرایان آشکار شود اما بازهم بد نیست به ماجرای فتح مکه نظری بیافکنیم و آنچه واقعا اتفاق افتاده را بررسی کنیم، تا ماهیت کاری که محمد واقعا کرده است روشن شود.
زیر پا گذاشتن عهدنامه صلح حدیبیه و لشرگرکشی او به مکه
مسلمانان نا آگاه با تاریخ اسلام بگونه ای از ماجرای فتح مکه سخن میگویند که انگار محمد برای خودش در صلح و آرامش زندگی میکرده است و قریش چپ و راست به محمد حمله میکرده است و دست به آدمکشی میزده است. البته این دیدگاه در مورد یک پیامبر ممکن است طبیعی و کاملاً قابل انتظار باشد، اما در مورد شخص تبهکاری همچون محمد قطعاً این دیدگاه صدق نمیکند.
نخستین خصومت ها را محمد با حمله به کاروانهای تجارتی قریش بوجود آورد و نخستین جنگ محمد با قریش (جنگ بدر اولی) نیز جنگی بود که قریش در دفاع از کاروانهای تجارتی اش که توسط محمد تاراج میشدند انجام داد. از باقی جنگها شاید بتوان تنها جنگ خندق (احزاب) را جنگی دانست که یقیناً قریش دست به ایجاد این جنگ زد، اما حتی این جنگ را نیز میتوان نوعی دفاع بشمار آورد زیرا محمد خصومت را آغاز کرده بود و تا آن زمان دست به قتل عام مردم زیادی زد و قریش یقین داشت که محمد به دنبال کسب قدرت است تا به مکه نیز حمله کند، سایر قبایل عربستان نیز از اینکه آشوبگر و مرد بی رحمی اخیراً در این منطقه ظهور کرده است کم کم آگاه شدند، این بود که تصمیم گرفتند این فتنه و آشوب را به یکباره خفه کنند. این است که حتی جنگ های اینچنینی هم در پاسخ به تمامیت طلبی های دیکتاتور خودکامه و خونخوار جدیدی که در مدینه به کشتار و تجاوز دست میزد پدید آمد نه به هیچ دلیل دیگری. (برای بحث مفصل تر در این مورد مراجعه کنید به نوشتاری با فرنام جنگهای پیغمبر- بخش دوم مناظره آیت الله منتظری با دکتر علی سینا. )
اما بعد از تمام درگیری هایی که میان محمد و سایر مردم عربستان پیش آمد، هم محمد و هم مشرکین مکه صلاح دیدند که بایکدیگر عهدنامه ای را امضاء کنند که بر اساس آن تا مدتی با یکدیگر نجنگند. مفاد این عهدنامه که معروف به صلح حدیبیه است از این قرار بود:
1- این قراردادی است بین محمد پسر عبدالله و سهیل پسر عمر که مورد توافق طرفین قرار گرفته است.
2- بین طرفین تا ده سال نباید جنگی در گیرد.
3- در این دوره، هر کسی که به یکی از (قبایل) طرفین متعلق باشد، باید امنیت داشته باشد و کسی از طرف مقابل نباید شمشیری را بر او بکشد.
4- اگر کسی از قریشیان به مدینه برد، او برگردانده خواهد شد، اما اگر مسلمانی به مکه برود، او را باز نخواهند گرداند.
5- باقی قبایل عربستان، مجاز هستند که به این عهدنامه از جانب هریک از طرفین وارد شوند.
6- مسلمانان اینبار (که برای نوشتن عهدنامه آمده اند) باز خواهند گشت، اما سال بعد دوباره (به مکه) خواهند آمد اما حق ندارند که بیش از سه روز در مکه بمانند.
7- آنها (مسلمانان) حق ندارند که مسلح بازگردند و تنها حق دارند که با خود شمشیر بیاورند، باید شمشیرهایشان در نیام باشد و نیامها باید در کیسه ها نگهداری شوند. (1)
شاید این مسئله زیاد تابحال توجه ما را به خود جلب نکرده باشد، اما محمد در دورانی که هنوز مکه را فتح نکرده بود برای چه به حج میرفت؟ در آن زمان که خانه کعبه هنوز بت خانه بود و انواع و اقسام بت ها در آنجا وجود داشتند آیا به حج رفتن محمد درست بود؟ این مسئله برای من بعنوان یک بیخدا اهمیت چندانی ندارد، خداپرستی و بت پرستی هردو نابخردانه هستند و تازه شاید بت پرستی به دلیل اینکه بت ها دستکم وجود دارند بخردانه تر از خداپرستی باشد، اما این مسئله باید برای مسلمانان نفاق و دورویی محمد را روشن کند.
اما محمد پس عقد این قرارداد با قریش، نبرد با یکی از دشمنان اساسی و بزرگش را به حالت تعلیق در آورد، و از این طریق فرصت کافی پیدا کرد که تجاوزات خود را به نواحی دیگر عربستان، بویژه ناحیه شمالی مدینه محدود کند، نخستین تجاوزات محمد پس از عقد این قرارداد، تجاوز به خیبر بود. محمد پس از دو سال تجاوز و جنگ به قدرت بیشتری دست می یابد و احساس میکند که اکنون میتواند دوباره به فتح مکه فکر کند، او اینبار در حدود ده هزار مرد جنگجو را در اختیار داشت که حتی برخی از آنان مسلمان هم نبودند، تنها از مردم قبایلی بودند که محمد وعده کسب قناعم و قدرت را به آنها داده بود. این بود که محمد به بهانه ای نیاز داشت تا عهدنامه حدیبیه را فسخ کند و به رویای فتح مکه خود جامه عمل بپوشاند.
محمد بلافاصله بعد از اینکه این بهانه را پیدا میکند دست به دامن دوست خیالی اش الله میشود و آیاتی را از او نقل میکند، این آیات، امروزه در سوره توبه (برائت) وجود دارند:
سوره توبه آیات 1 تا 6
بَرَاءةٌ مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى الَّذِينَ عَاهَدتُّم مِّنَ الْمُشْرِكِينَ؛ فَسِيحُواْ فِي الأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَاعْلَمُواْ أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللّهِ وَأَنَّ اللّهَ مُخْزِي الْكَافِرِينَ؛ وَأَذَانٌ مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الأَكْبَرِ أَنَّ اللّهَ بَرِيءٌ مِّنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ فَإِن تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَإِن تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُواْ أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللّهِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ؛ إِلاَّ الَّذِينَ عَاهَدتُّم مِّنَ الْمُشْرِكِينَ ثُمَّ لَمْ يَنقُصُوكُمْ شَيْئًا وَلَمْ يُظَاهِرُواْ عَلَيْكُمْ أَحَدًا فَأَتِمُّواْ إِلَيْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلَى مُدَّتِهِمْ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ؛ فَإِذَا انسَلَخَ الأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُواْ الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدتُّمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُواْ لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ الصَّلاَةَ وَآتَوُاْ الزَّكَاةَ فَخَلُّواْ سَبِيلَهُمْ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ؛ وَإِنْ أَحَدٌ مِّنَ الْمُشْرِكِينَ اسْتَجَارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّى يَسْمَعَ كَلاَمَ اللّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَّ يَعْلَمُونَ؛ كَيْفَ يَكُونُ لِلْمُشْرِكِينَ عَهْدٌ عِندَ اللّهِ وَعِندَ رَسُولِهِ إِلاَّ الَّذِينَ عَاهَدتُّمْ عِندَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ فَمَا اسْتَقَامُواْ لَكُمْ فَاسْتَقِيمُواْ لَهُمْ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ؛ كَيْفَ وَإِن يَظْهَرُوا عَلَيْكُمْ لاَ يَرْقُبُواْ فِيكُمْ إِلاًّ وَلاَ ذِمَّةً يُرْضُونَكُم بِأَفْوَاهِهِمْ وَتَأْبَى قُلُوبُهُمْ وَأَكْثَرُهُمْ فَاسِقُونَ؛ اشْتَرَوْاْ بِآيَاتِ اللّهِ ثَمَنًا قَلِيلاً فَصَدُّواْ عَن سَبِيلِهِ إِنَّهُمْ سَاء مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ.
(اين، اعلام) بيزارى از سوى خدا و پيامبر او، به كسانى از مشركان است كه با آنها عهد بستهايد!؛ با اين حال، چهار ماه (مهلت داريد كه آزادانه) در زمين سير كنيد (و هر جا مىخواهيد برويد، و بينديشيد)! و بدانيد شما نمىتوانيد خدا را ناتوان سازيد، (و از قدرت او فرار كنيد! و بدانيد) خداوند خواركننده كافران است!؛ و اين، اعلامى است از ناحيه خدا و پيامبرش به (عموم) مردم در روز حج اكبر [= روز عيد قربان] كه: خداوند و پيامبرش از مشركان بيزارند! با اين حال، اگر توبه كنيد، براى شما بهتر است! و اگر سرپيچى نماييد، بدانيد شما نمىتوانيد خدا را ناتوان سازيد (و از قلمرو قدرتش خارج شويد)! و كافران را به مجازات دردناك بشارت ده!؛ مگر كسانى از مشركان كه با آنها عهد بستيد، و چيزى از آن را در حقّ شما فروگذار نكردند، و احدى را بر ضدّ شما تقويت ننمودند؛ پيمان آنها را تا پايان مدّتشان محترم بشمريد؛ زيرا خداوند پرهيزگاران را دوست دارد!؛ (امّا) وقتى ماههاى حرام پايان گرفت، مشركان را هر جا يافتيد به قتل برسانيد؛ و آنها را اسير سازيد؛ و محاصره كنيد؛ و در هر كمينگاه، بر سر راه آنها بنشينيد! هرگاه توبه كنند، و نماز را برپا دارند، و زكات را بپردازند، آنها را رها سازيد؛ زيرا خداوند آمرزنده و مهربان است!؛ و اگر يكى از مشركان از تو پناهندگى بخواهد، به او پناه ده تا سخن خدا را بشنود (و در آن بينديشد)! سپس او را به محل امنش برسان، چرا كه آنها گروهى ناآگاهند!؛ چگونه براى مشركان پيمانى نزد خدا و رسول او خواهد بود (در حالى كه آنها همواره آماده شكستن پيمانشان هستند)؟! مگر كسانى كه نزد مسجد الحرام با آنان پيمان بستيد؛ (و پيمان خود را محترم شمردند؛) تا زمانى كه در برابر شما وفادار باشند، شما نيز وفادارى كنيد، كه خداوند پرهيزگاران را دوست دارد! ؛ چگونه (پيمان مشركان ارزش دارد)، در حالى كه اگر بر شما غالب شوند، نه ملاحظه خويشاوندى با شما را مىكنند، و نه پيمان را؟! شما را با زبان خود خشنود مىكنند، ولى دلهايشان ابا دارد؛ و بيشتر آنها فرمانبردار نيستند!؛ آنها آيات خدا را به بهاى كمى فروختند؛ و (مردم را) از راه او باز داشتند؛ آنها اعمال بدى انجام مىدادند!
محمد به روشنی با سراییدن این آیات اعلام میدارد که زین پس هیچ معاهده ای بین مسلمانان و نامسلمانان وجود ندارد و مشرکین حق دارند که تا چهار ماه زنده باشند و پس از آن در صورت مشرک ماندن کشته خواهند شد. یکی از تفاوت های مشرکین با اهل کتاب در فقه اسلامی این است که مشرکین حق حیات ندارند، اهل کتاب در صورتی که جزیه بدهند میتوانند به زندگی خود ادامه دهند، اما از مشرکین جزیه دریافت نمیشود، آنها یا باید مسلمان شوند یا بمیرند. این بود که محمد به عهدنامه خیانت میکند و به مکه لشگر کشی میکند، قریش هم که طبیعتاً آمادگی جنگ را نداشت و انتظار داشت که پیامبر خود خواسته اسلام دستکم به ععهدش وفادار باشد چاره ای جز تسلیم شدن در مقابل محمد نداشت. و از آنجا که تسلیم شدن برای مشرکین بر اساس اسلام تنها مسلمان شدن است، مشرکین مجبور شدند اسلام بیاورند. یعنی بار دیگر پیامبر خدا با زور و شمشیر نامسلمانان را مسلمان کرد.
سیره ابن هشام در شرح وقایع فتح مکه نوشته است، یکی از افسران محمد با ابو سفیان تماس برقرار کرد و او داوطلب دیدار با محمد شد تا از ریختن خون ها جلوگیری شود. محمد از او پرسید که "وای بر تو ای ابوسفیان، آیا زمان آن نرسیده است که شهادت بر آن دهی که من رسول الله هستم؟" ابوسفیان گفت "در مورد این قضیه هنوز شک دارم"، ابن عباس (راوی حدیث) به او میگوید "تسلیم شو و پیش از آنکه سرت را از دست دهی شهادت بده که خدایی جز الله نیست و محمد رسول او است. و طبیعتاً ابو سفیان نیز چنین میکند. این است که بخشی از ماجرای فتح مکه که سر انجام به ریخته نشدن خون بسیاری از مردم قریش نیز انجامید، به دلیل زیرکی ابوسفیان بود نه به دلیل ترحم محمد. در حاشیه باید گفت آیا واقعاً یک پیامبر باید اینگونه ددمنشانه رفتار کند، در مقابل او به اسیر بگویند که یا باید مسلمان شود یا کشته خواهد شد؟ این رفتار بیشتر شبیه رفتار گردنکشان و قلدران است تا شخصی که پیامی را از سوی پروردگار هستی برای بشریت آورده است.
اینکه محمد به چه بهانه ای عهدنامه حدیبیه را زیر پا گذاشت تقریباً بی ارتباط با بحث ما است، اما در مورد این بهانه دو واقعه در میان تواریخ اسلامی دیده میشود. نخستین واقعه که مهمترین آن دو واقعه نیز هست مربوط به حمله چند تن از مردان قبیله بنوبکر به بنی خزاعه است که اولی همپیمان قریش بودند و دومی همپیمان محمد، و محمد تصمیم میگیرد در این ماجرا دخالت کند. شایان ذکر است که این دو قبیله همواره با یکدیگر خصومت داشتند و به یکدیگر اینگونه حمله میکردند و ثروت یکدیگر را چپاول میکردند. مونت گومری وات از اسلامشناسان بزرگ غربی حمله ناگهانی به قبایل و چپاول آنها (غزوه) را ورزش رسمی عربستان میخواند، اما محمد بجای اینکه به بنوبکر حمله کند به خود اجازه میدهد که به همپیمان بنوبکر یعنی قریش با این بهانه که حملی بنوبکر با تحریک قریش و دخالت آنها انجام گرفته حمله کند. البته ابو سفیان شخصاً به مدینه میرود تا از وقوع جنگ جلوگیری کند و راه دیگری را (احتمالاً قصاص و یا پرداخت دیه) پیشنهاد کند، اما محمد که در آرزوی فتح مکه بود چنین پیشنهادی را نمیپذیرد و جنگ را برمیگزیند تا سلطه خود را بر عربستان با فتح مکه که مهمترین مرکز عربستان بود کاملتر کند، و امپراطوری نوپای خود را گسترش دهد (2). اینکه قریش در قائله بنی خزاعه نقش مستقیم داشته باشد و به این شرارت دست زده باشد و بعد رئیس قبیله قریش یعنی ابوسفیان، خودش برای برقراری صلح به مدینه بیاید بسیار مشکوک است، هرگاه هدف قریش ایجاد اختشاش و درگیری میبود، رئیس قبیله برای ایجاد آرامش به تکاپو نمی افتاد، این است که به نظر میرسد کل این ماجرا یا بخشی از آن که مربوط به تحریک و دخالت قریش است ساخته و پرداخته تاریخ نویسان مسلمان باشد برای اینکه خیانت محمد به عهدنامه را توجیه کند.
دومین قضیه مربوط به زنی بود از قریش که مسلمان میشود و به مدینه فرار میکند، برادران آن زن بر اساس بند چهارم عهدنامه به دنبال خواهرشان به مدینه میروند و درخواست بازگشت او را میکنند، اما محمد حاضر نمیشود که این زن را به خانواده اش بازگرداند، از این رو عهدنامه را باطل اعلام میکند. در مورد این زن آیه ای نیز در قرآن آمده است:
سوره ممتحنه آیه 12
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَن لَّا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
اى پيامبر! هنگامى كه زنان مؤمن نزد تو آيند و با تو بيعت كنند كه چيزى را شريك خدا قرار ندهند، دزدى و زنا نكنند، فرزندان خود را نكشند، تهمت و افترايى پيش دست و پاى خود نياورند و در هيچ كار شايستهاى مخالفت فرمان تو نكنند، با آنها بيعت كن و براى آنان از درگاه خداوند آمرزش بطلب كه خداوند آمرزنده و مهربان است!
ابن کثیر از مفسرین بزرگ اسلامی میگوید که الله این بند از عهدنامه را نپسندید، یعنی از نظر ابن کثیر پیامبر خدا عهدنامه ای را میبندد و بعد خدا آنرا نمیپسندد، این نیز میتواند خیانت پیشه بودن محمد را و وفادار نبودن به عهدش را نشان دهد، ابن کثیر جزئیات بیشتری از این واقعه را در تفسیرش نقل کرده است که خواندن آنها جالب است اما پرداختن به آنها چندان سودی برای این نوشتار ندارد (3).
با این دو توضیح آشکار میشود که محمد دست به خیانتی آشکار میزند و در هنگام ضعف با قریش پیمان صلح میبندد و در هنگام قدرتش عهد نامه را باطل میکند و این دجال بودن و حقه بازی یقیناً نمیتواند از جانب پیامبر خدا و یا حتی یک انسان عادی اما اخلاقمدار باشد.
اندکی در مورد ابو سفیان
از عناصر کلیدی ماجرای فتح مکه ابوسفیان است، مسلمانان و بخصوص شیعیان روی اینکه پیامبر اسلام ابوسفیان را بخشیده است و خانه او را مکانی امن قرار داده است بسیار تاکید میکنند، بنابر این شایسته است تنها در مورد این شخصیت اندکی توضیحات داده شود تا معلوم شود که رابطه محمد و وی چگونه بوده است و آیا محمدبرای بخشیدن او انگیزه های کافی داشته است یا نه؟
شیعیان معمولاً نسبت به تاریخ اسلام بصورت بسیار گزیده برخورد میکنند و به دلیل اینکه طرفدار علی هستند ماجراهای تاریخی زمان پیامبر را نادیده میگیرند و پیامبر را فردی نادان فرض میکنند که با دشمنان خدا و امامت دست همکاری میداده است و با آنها همگام و هم کاسه میشده است و حتی با آنها ازدواج میکرده است (مثلا عایشه). و تاریخی مجهول و به شدت متناقض با آنچه در کتابهای تاریخی معتبر دیده میشود از شخصیت های دوران صدر اسلام ارائه می‌دهند. ابو سفیان و استراتژی محمد در مقابل ابو سفیان از همین موارد است که بسیار نادیده گرفته میشود. شیعیان تلاش میکنند او را دشمن اسلام نشان دهند، در حالی که او پس از اسلام آوردن از به یکی از یاران مهم محمد تبدیل میشود.
نام اصلی ابوسفیان بن حرب بن الحارث بن عبدالمطلب، سخر بوده است و عضو گروه سیاسی مطیبون بوده که شامل شاخه بنی هاشم قریش نیز میشده است بوده است. کنیه ابوسفیان و گاهی ابوحنظله آورده شده است. ابوسفیان نه تنها پسر عموی پیامبر بوده است بلکه برادر ناتنی او نیز به شمار میرود، هردو نوه عبدالمطلب بودند و در کودکی از پستان یک دایه یعنی حلیمه سعدیه شیر خورده بودند. لذا ابوسفیان به دلیل آشنایی زیادی که با محمد داشت همچون بسیاری از اطرافیان محمد و قبیله خود او، بعد از ادعای پیامبری آنچنان که قرآن گواه است او را دیوانه و مجنون خواند (در مورد این اتهام که بسیاری از اعراب به محمد میزندند به نوشتاری با فرنام "محمد دیوانه نیست؟ " مراجعه کنید.). ابوسفیان از دشمنان اولیه اسلام به شمار میرود اما دشمنی او با پیامبر بسیار کمتر از ابوجهل بوده است. بعنوان مثال وقتی که کاروانی به رهبری او شامل 1000 شتر از سوریه باز میگشت و این کاروان از طرف محمد تهدید میشد، ابوسفیان از مکه تقاضای یاری کرد و ابوجهل به همراه 1000 مرد جنگی به یاری او آمد، جنگ با فرماندگی خوب ابوسفیان به نفع مکیان تمام شد اما ابوجهل معتقد بود که باید جنگ را ادامه دهند و جنگ بدر از آنجا ادامه یافت (برای اطلاعات بیشتر مراجعه کنید به نوشتاری با فرنام جنگهای پیغمر- بخش دوم مناظره آیت الله منتظری با دکتر علی سینا). از پسران ابو سفیان که در این جنگ شرکت داشتند حنظله کشته شد و پسر دیگر او امر اسیر مسلمانان شد اما بعد از جنگ بدون فدیه آزاد شد.
حنظله به دست امام علی کشته شده است، امام علی در نامه ای که بعدها به معاویه مینویسد به این مسئله اینگونه اشاره کرده است:
من همان ابوالحسنی هستم که جد تو پدر هند جگرخوار و برادر تو حنظله و دایی تو ولید پسر عتبه و عتبه پسر ابی معط را کشته ام و اکنون هم آن شمشیر در دست من است.
پژوهشی در زندگی علی، نامد شیعه گری، نوشته آله دالفک. نهج البلاغه برگهای 850 تا 853، منتهی الامال قمی پوشینه نخست برگهای 55-156-57 تا 57.
ابو سفیان بعد از مسلمان شدن در غزوه حنین و همچنین در غزوه طائف شرکت میکند و چشمان خود را در این جنگ در راه اسلام از دست میدهد. ابو سفیان بعدها شخصاً بت معروف لات را خرد میکند و پیامبر از غنائم بدست آمده از این جنگ سهم ویژه ای را به ابوسفیان به دلیل رشادت هایش در این ماجرا اهدا میکند. ماجرای بعدی در جنگ با قبیله هوازن اتفاق می افتد، در این جنگ وضعیت مسلمانان ناگهان بصورتی بحرانی در آمد و محمد با ده نفر تنها می شود، یکی از این ده نفر ابوسفیان بود که لجام الاغ پیامبر را در دست داشت و از پیامبر با شمشیر خود دفاع میکرد، وقتی که غبار ها فرو نشستند پیامبر پرسید تو کیستی؟ او گفت برادر تو ابوسفیان، و محمد گفت پروردگارا براستی که او برادر من است. محمد بارها اعلام کرد که خداوند از سر تقصیرات ابوسفیان در دشمنی او با مسلمانان بواسطه خدمات او به اسلام گذشته است. ابوسفیان بعدا به حکومت نجران و احتمالاً حجاز میرسد، اما اینکه این انتخاب توسط پیامبر صورت گرفته است و یا ابوبکر، مورد توافق تاریخ نویسان نیست. ابو سفیان در غزوه یرموک نیز علی رغم سن بالای خود شرکت کرد و با اینکه نزدیک 70 سال سن داشت در کنار مسلمانان جنگید. وی سرانجام در سن 88 سالگی جان سپرد. گفته شده است او در موقع اجرای مراسم حج به شدت بیمار شد و به خانه خود در مدینه بازگشت. قبر ابوسفیان نیز در میان قبور تنی چند از امامان شیعه در قبرستان بقیع است (قابل توجه شیعیان که ابوسفیان در کنار امامانشان دفن شده است)، گفته شده است که او قبر خود را با دست خود کند و در سال 20 هجری فوت شد.
افزون بر اینها پیامبر اسلام از طرفی دیگر نیز با ایجاد کردن پیوندهای خانوادگی قصد در گسترش و بهبود ارتباطات سیاسی خود با ابوسفیان کرده بوده است. یامبر با ام حبیبه دختر ابوسفیان ازدواج کرد. شوهر ام حبیبه عبیدالله ابن جحش از اولین کسانی بودند که مسلمان شده بودند و به حبشه رفته بودند تا پادشاه حبشه را به اسلام دعوت کنند. اما عبید الله ابن جحش در حبشه مسیحی شد و مرتد شد و از ام حبیبه طلاق گرفت، پیامبر اسلام از راه دور از پادشاه حبشه خواست تا ام حبیبه را به زنی او در آورد، ام حبیبه تا 6 سال بعد نتوانست محمد را ببینید زیرا نمیتوانست به مدینه بازگردد. ام حبیبه در هنگام ازدواج با محمد 29 سال سن داشت و محمد 54 ساله بود. محمد امیدوار بود ازدواجش با ام حبیبه نظر ابوسفیان را نسبت به اسلام تغییر دهد اما بر خلاف نقشه او، چنین نشد و همانگونه که در بالا آمد ابوسفیان نیز همچون بسیاری از سایر مردمان در طول تاریخ با زور شمشیر اسلام آورد.
بنابر این نتایج زیر را میتوان در مورد ابوسفیان و ارتباط او با محمد گرفت
ابو سفیان، پسر عمو، برادر ناتنی، و پدرزن پیامبر بود، آیا رابطه ای از این نزدیک تر میتواند بین دو نفر وجود داشته باشد؟
شکی روی این قضیه وجود ندارد که دشمنی اصلی قریش با محمد از طریق ابوحکیم (ابوجهل) صورت میگرفته است و ابوسفیان چندان دشمن بزرگی نبوده است.
ازدواج محمد با ام حبیبه و همچنین آزادکردن امر پسر ابوسفیان بدون فدیه نشان میدهد که پیامبر علاقه به برقراری روابط دوستانه با ابوسفیان داشته است.
ابوسفیان اسلام آورد و پیامبر طبق اصولی که قبلاً معرفی کرده بود نمیتوانست اسلام او را قبول نکند زیرا در این صورت قوانین خود را زیر پا گذاشته بود، بنابر این رهایی ابوسفیان از شمشیر آدمکشان پیامبر اسلام به دلیل ترحم پیامبر نبوده است بلکه از روی اجبار برای پایبند بودن به اصول اسلامی بوده است که قبلا توسط او اعلام شده بودند.
ابوسفیان به اسلام بسیار خدمت کرد و از شخصیت های بارز و مهم تاریخ اسلام شد، در راه اسلام معلول شد و فرزندش کشته شد، در جنگهای تن به تن باوجود سن زیادش شرکت کرد و از نظر یاران نزدیک پیامبر سزاوار حکومت به شمار میرفت.
همه اینها نشان میدهد که حتی اگر محمد ابوسفیان را هم بخشیده باشد، چندان بخشش بزرگی انجام نداده است، محمد علاقه زیادی به مسلمان شدن ابوسفیان داشته است و مایل بود از امکانات و نفوذ ابوسفیان به نفع خود استفاده کند، کشتن ابوسفیان هم برای محمد بسیار دشوار بود و هم ممکن بود پیامدهایی را به دنبال داشته باشد که سرنوشت اسلام را به کلی تغییر دهد. محمد تماماً با انگیزه های سیاسی و اقتصادی از سر تقصیرات ابوسفیان گذشته است و در این ماجرا از طرف محمد نه بخششی دیده میشود نه انسانیتی نه هیچ نوع فداکاری که سزاوار ستایش باشد، کاری که پیامبر کرد کاملا عادی و سیاستمدارانه و از روی اجبار بود، پیامبر همچون هر سیاستمدار دیگری باید به قول خود پایبند میبود و الا با دشمنی و مخالفت افراد بیشتری حتی در میان پیروان خودش روبرو میشد. اما مسئله مهم اینجا است که نام "بخشش" را نمیتوان بر روی کار محمد گذاشت، در پیرامون این مسئله در زیر توضیحات کافی خواهد آمد.
آیا محمد اهل مکه را بخشیده است؟
خیر اهل مکه به دلیل اینکه مسلمان شدند امان یافتند نه به دلیل بخشوده شدن توسط محمد. شاید مهمترین مسئله ای که در این نوشتار باید به آن اشاره شود این است که اساساً محمد هیچکس را در مکه نبخشیده است، مگر چند نفری که محمد بلافاصله پس از فتح مکه دستور قتل بی چون و چرای آنها را صادر کرد و چند تن از آنها از محمد درخواست بخشش کردند و بخشیده شدند.
محمد پس از فتح مکه دستور قتل 10 نفر را صادر کرد (اسناد و اطلاعات بیشتر را در نوشتاری با فرنام محمد و ده قربانی مکی بیابید)، در میان این افراد، اشخاصی بودند که بخشیده شدند و محمد از سر تقصیر (!) آنها گذشت. البته در همین بخشوده شدن هم محمد مجبور شد که چنین کند، مثلاً به مورد عبد الله ابن سعد بن ابی سرح که نگاه کنیم، محمد بگونه ای مجبور شد که او را نکشد. آری تنها میتوان این افراد را بخشیده شده به شمار آورد، به جرات میتوان گفت باقی مردم مکه هرگز توسط محمد بخشوده نشدند و کشته نشدن و امان یافتن حق آنان بود.
کسانی که گمان میکنند محمد اهل مکه را بخشیده است با جهاد اسلامی آشنایی ندارند یا اینکه خود را به نادانی میزنند و یا بدتر از آن، معنی بخشش را نمیفهمند. جهاد اگر با اهل کتاب و زرتشتیان باشد مسلمانان باید سه راه را در مقابل کافران بگذارند، 1) جنگیدن، یا مردن 2) پذیرفتن اسلام 3) تسلیم شدن و پرداخت جزیه. اما هنگامی که جهاد در مقابل خداناباوران، بت پرستان و باقی است سومین امکان دیگر وجود ندارد. یعنی دشمن یا باید با مسلمانان بجنگد و کشته شود و یا اینکه مسلمان شود و جنگ پایان یابد (برای اطلاعات بیشتر پیرامون جهاد به نوشتاری با فرنام آیا جهاد امری دفاعی است؟ مراجعه کنید). بخشوده شدن یک فرد زمانی اتفاق می افتد که او جرمی را مرتکب شده باشد، و کسی که حقی از او ضایع شده است او را ببخشد و مکافاتش نکند، اهل مکه اگر جرمی هم مرتکب شده بودند، بر اساس قوانین فقهی جهاد، با مسلمان شدن و توبه کردن دیگر گناهی به گردن نداشتند بنابر این حتی بخشوده هم نشدند، زیستن حق آنان بود.
همانطور که در ماجرای فتح مکه توضیح داده شد، اهل مکه مجبور شدند اسلام را بپذیرند و پذیرش اسلام باعث شد که صلح و امنیت حق آنها باشد و محمد دیگر حق نداشت روی آنها اسلحه بکشد و آنها را بکشد زیرا محمد انسانها را به بهانه اینکه "حق" را نمیپذیرند میکشت و آنها دیگر "حق" را پذیرفته بودند و محمد بهانه ای برای کشتار آنها و کسب ثروتهایشان نداشت و اگر کسی از آنها کشته میشد بر اساس قوانین باید قاتل قصاص میشد. قبیله قریش آنقدر که یهودیان پایبند به عقایدشان بودند و حاضر نشدند اسلام بیاورند تا اینکه از دم تیغ نگذرند، به عقاید و باورهای دینی خود پایبند نبودند، و الا سرنوشتی همچون قتل عام بنی قریظه در انتظار آنان میبود (برای اطلاعات بیشتر پیرامون ماجرای بنی قریظه به نوشتاری با فرنام در ماجرای بنی قریظه واقعا چه اتفاقی افتاد؟ مراجعه کنید)، آنان همچون بسیاری از سایر مردمان در مقابل زور و خشونت سر تسلیم فرود آوردند.
آشکار است که محمد هیچگونه ترحم و بخششی از خود نشان نداده است، بلکه تنها بر اساس قوانین و قواعدی که خود پیشتر آنها را ایجاد کرده بود رفتار کرده بود و البته مجبور بود که چنین کند چون اگر چنین نمیکرد از طرف هواداران خودش تحت فشار بیشتر قرار میگرفت و بر جمعیت دشمنانش افزوده میشد زیرا محمد ادعای پیامبری داشت و یک پیامبر نباید حرف خود را زیر سوال ببرد. البته محمد بارها حرفهای خود را زیر سوال برده است اما وقتی جان انسانها و قبیله خود او که اکثرشان خویشاوندان یاران خود محمد بودند مسئله فرق میکند و اگر او دستور قتل عام را همانند ماجرای بنی قریظه در مورد قبیله خودش نیز صادر میکرد مسلماً اینکار هزینه زیادی برای او به همراه می آورد زیرا کشته شدگان همه پدران و مادران و خواهران و برادران یاران او و خود او بودند و چه بسا مسلمانان دست به این کار نمیزدند و بر علیه او شورش میکردند و خود او را میکشتند، این است که محمد به دو دلیل ذکر شده در بالا از روی اختیار سلاح را در مقابل قریش به نیام فرو نبرده است بلکه از روی جبر مجبور شده است با آنها سازگاری کند.
1- ‘Letters of the Holy Prophet’, Sultan Ahmed Qureshi, ISBN No: 81-85738-09، و همینطور سیره ابن هشام عربی جلد 3 برگ 330.
2-
فروغ ابدیت، آیت الله جعفر سبحانی، برگ 787، چاپ بیستم، ویرایش سوم،
بوستان کتاب قم، به این دیدگاه بدون ارائه مدرک از دخالت قریش در حمله
بنوبکر به خزاعه پرداخته است، الرحیق و المختوم نیز در اینجا گزارش جالبی از این ماجرا را ارائه داده است.
3- برگردان تفسیر ابن کثیر به انگلیسی، در اینجا
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر